از مرگ محمد تا (خلافت جانشینی محمد)

پس از مرگ محمد، در حالی که علی، عباس و دو پسرش، فضل و قثم، و دو برده آزاده شده ی پیامبر ،زید و شغران، به همراه طلعه، زبیر، و جمعی از صحابه محمد، مشغول خاکسپاری اش بودند. گروهی از در محلی به نام سقیفه بنی ساعده از سعد بن عباده حمایت می کردند، اما مهاجران این را نپذیرفته و خود را از لحاظ خویشاوندی نزدیک تر به محمد می دانستند. در میان مهاجران عده ای نیز به سرکردگی علی و شامل زبیر، طلحه ، عباس بن عبد المطلب، مقداد،سلمان فارسی، ابوذرغفاری و عمار بن یاسر علی را وارث مشروع محمد می دانستند. دانشنامه ایرانیکا معتقد است تاریخ نگاران مسلمان اتفاق نظر دارند که بحران موجود در این برهه، توسط سه تن از مهاجران مشهور به نام های ابوبکر، عمر و ابوعبیده جراح برطرف گردید. آنان انصار را جمع کرده و به آن ها ابوبکر را تحمیل کردند. حسادت بین دو قبیله مهم انصار به نام اوس و خزرج و عدم فعالیت بنی هاشم در تبلیغ نظرشان، موفقیت این سه تن را تسهیل نمود. این انتخاب باعث اختلاف بین هواداران ابوبکر و طرفدار علی شد. طرفداران علی معتقد بودند که علی توسط شخص محمد به جانشینی انتخاب شده است و بنابراین مقام خلافت باید از آن وی باشد. طبری در تاریخ خود نقل کرده است که گروهی از مخالفان ابوبکر از جمله زبیر در خانه فاطمه گرد آمدند و عمر با تهدید به آتش زدن خانه، آن ها را بیرون کشاند. علی بعدا مکرر می گفت که اگر چهل یاور داشت، قیام می کرد. هنگامی که این افراد که از اولین مخالفان ابوبکر بودند، به تدریج ابوبکر را به رسمیت شناختند، علی تا شش ماه از بیعت با ابوبکر سر باز زد. دانشنامه بریتانیکا می نویسد علی پس از اتمام مراسم تدفین محمد، در یک عمل انجام شده قرار گرفت ولی اعتراضی نکرد. دانشنامه ایرانیکا می نویسد که علی و بنی هاشم تا قبل از مرگ فاطمه( حدود شش ماه) از بیعت با ابوبکر سر باز زدند. علی بر روی حقش پافشاری ننمود، چرا که تمایل نداشت امّت نو پای اسلام دچار کشمکش گردد. به گفته مادلونگ علی بخاطر خویشاوندی نزدیک و ارتباط صمیمی با محمد، و نیز بخاطر دانش فراوان از اسلام از ابتدا و شایستگی در به خدمت گرفتن احکام آن، شخصا به شدت معتقد بود که بهترین شخص برای جانشینی محمد است. خط مشی هایی که توسط ابوبکر و عمر پایه ریزی شده بود، از دیدگاه علی بی مورد تلقی می شد. او به ابوبکر گفته بود که علّت تاخیر در بیعت وفاداریش با ابوبکر، به عنوان خلیفه مسلمانان، اعتقاد به ارجحیت تعلق این عنوان به خودش، بوده است. او این عقیده را هنگامی که با ابوبکر و عمر و عثمان بیعت می کرد، نیز ترک نکرد. او که معتقد بود جانشین بر حق محمد است، هنگامی که مطمین شد همه از او روی گردانده اند، برای حفظ وحدت اسلام با ابوبکر، بیعت نمود. اگر جامعه مسلمانان یا بخش کوچکی از آنان ، به او اقبال می کردند وی دیگر، خلافت را تنها حق خود نمی دانست، بلکه آن را وظیفه خود قلمداد می کرد. هر چند عباس، عموی محمد، و آنچنان که گفته می شود ابوسفیان، از علی خواستند تا جامعه اسلامی را در کنترل خاندان بنی هاشم قرار بگیرد، او هیچ تلاشی در این زمینه نکرد. اما بنابر نقل منابع تاریخی، علی بعدا در نامه به معاویه نوشت که علت رد این پیشنهاد، بیم پراکندگی امت بوده است. در مورد جانشینی علی، دانشوران و مورخان عموما یا دیدگاه اهل سنّت را پذیرفته اند و یا اینکه حقیقت موضوع را غیر قابل کشف دانسته و از آن رد شده اند.